Η φωνητική συνείδηση είναι η δυνατότητα αναγνώρισης, διαφοροποίησης και χειρισμού των μεμονωμένων μονάδων ήχου σε προφορικές λέξεις. Ο όρος «μονάδες ήχου» δεν ήταν αρκετά επιτηδευμένος, οι εκπαιδευτικοί της πρώιμης παιδικής ηλικίας και οι λογοθεραπευτές συχνά αναφέρονται σε μεμονωμένες μονάδες ήχου ως «φωνήματα». Τα φωνήματα είναι κάτι περισσότερο από συλλαβές. Η λέξη «καπέλο» έχει τρεις συλλαβές (κα, πε, λο), αλλά έξι φωνήματα (κ,α,π,ε,λ,ο).

Στάδια ανάπτυξης φωνητικής ευαισθητοποίησης

Η φωνητική συνειδητοποίηση ξεκινά με την ακρόαση των μωρών και την επανάληψη των συνεχών ήχων όπως “bah bah” ή “dah dah” και προχωράει στην άπταιστη ομιλία. Οι δεξιότητες φωνητικής ευαισθητοποίησης αποκτώνται σε ένα διάστημα αρκετών ετών και αναπτύσσονται διαδοχικά.

Αναγνώριση μεμονωμένων λέξεων σε μια πρόταση.

Αναγνώριση μεμονωμένων ήχων σε μια λέξη.

Αναγνωρίζοντας λέξεις ομοιοκαταληξίας.

Προσδιορισμός συλλαβών (τμήματα λέξεων).

Αναγνώριση ή αντιστοίχιση πανομοιότυπων ήχων συμφωνίας στην αρχή των λέξεων. Για παράδειγμα, σε ποια λέξη ακούς το / μπ / στην αρχή:  “μπαλόνι” ή “ποδήλατο”. Αυτό συμβαίνει συχνά σε ηλικία τεσσάρων ή πέντε ετών.

Αναγνώριση ή αντιστοίχιση πανομοιότυπων ήχων συμφωνίας στο τέλος των λέξεων. Για παράδειγμα, σε ποια λέξη ακους / ι / στο τέλος: “σακάκι” ή “ρόπαλο”. Αυτή η ικανότητα αναπτύσσεται συνήθως κατά την ηλικία πέντε ή έξι.

Αναγνώριση ή αντιστοίχιση πανομοιότυπων ήχων συμφώνων στη μέση των λέξεων. Για παράδειγμα, σε ποια λέξη ακους / γ / στη μέση: “βαγόνι” ή “αγκάθι.” Αυτή η ικανότητα γενικά αναπτύσσεται από την ηλικία έξι ή επτά.

Σημασία της φωνητικής ευαισθητοποίησης

Η σχέση μεταξύ φωνημάτων και γραμμάτων είναι η βάση για την ανάγνωση και τη γραφή.

Σχέση μεταξύ φωνητικής ευαισθητοποίησης και ανάγνωσης

Τα παιδιά ξεκινούν πρώτα να διαβάζουν αναπτύσσοντας ένα λεξιλόγιο λέξης όρασης. Ένα λεξιλόγιο όρασης είναι μια συλλογή λέξεων που το παιδί σας μπορεί να “διαβάσει” απλά κοιτάζοντας τη λέξη και χωρίς να χρειαστεί να το γράψετε με γράμματα. Τα παιδιά αρχίζουν συνήθως να δημιουργούν ένα λεξιλόγιο όρασης ήδη από την ηλικία των 3 ετών και ο αριθμός των λέξεων σε αυτό το λεξιλόγιο αυξάνεται ραγδαία καθώς μεγαλώνει το παιδί.

Καθώς το παιδί σας αρχίζει ένα τυπικό πρόγραμμα ανάγνωσης (συνήθως στο νηπιαγωγείο ή στην πρώτη τάξη), θα συναντήσει φυσικά πολλές λέξεις έξω από το λεξιλόγιό του. Όταν συμβαίνει αυτό, θα χρειαστεί να “ακούσει” τη λέξη λέγοντας δυνατά (ή σκέπτοντας δυνατά στο κεφάλι του) τον ήχο που κάνει κάθε γράμμα και συνδέοντας όλους τους ήχους μαζί για να σχηματίσουν τη λέξη.

Για παράδειγμα, σκεφτείτε τη λέξη «βίδα¨. Αν αυτή η λέξη είναι εκτός του λεξιλογίου όρασης του παιδιού σας, θα πρέπει να ακούγεται κάθε γράμμα. Πρώτον, πρέπει να δει το γράμμα Β και να αναγνωρίσει τον / β / ήχο. Στη συνέχεια, πρέπει να δει το γράμμα Ι και να αναγνωρίσει τον / ι / ήχο. Έπειτα, πρέπει να δει το γράμμα Δ και να αναγνωρίσει τον / δ / ήχο. Τέλος, πρέπει να δει το γράμμα Α και να αναγνωρίσει τον /α/ ήχο. Είναι κοινό για τα μικρά παιδιά να λένε δυνατά κάθε ξεχωριστό ήχο που αναγνώρισαν και να επαναλάβουν αυτούς τους ήχους μέχρι να μπορέσουν να αποκωδικοποιήσουν τη λέξη. Αυτή η διαδικασία συνήθως μοιάζει με αυτή:

Πέρα από την ανάγνωση της ενιαίας λέξης “βίδα”, ένα παιδί πρέπει επίσης να είναι σε θέση να φέρει τη γνώση των ήχων που κάνει ο καθένας και να το εφαρμόζει στις μελλοντικές λέξεις. Για παράδειγμα, ένα παιδί πρέπει να θυμάται τον ήχο / βι / που κατασκευάζεται από τα Β και Ι και να εφαρμόζει αυτή τη γνώση σε λέξεις όπως “βιβλίο” ή “βιτρίνα”.

Σχέση μεταξύ φωνητικής ευαισθητοποίησης και γραφής

Κατά τη γραφή, ένα παιδί πρέπει να είναι σε θέση να απομονώσει με ακρίβεια και να προσδιορίσει τους ήχους στη λέξη που επιθυμεί να γράψει. Αφού εντοπίσει τους ήχους της λέξης, πρέπει να γράψει το κατάλληλο γράμμα για κάθε ήχο. Για παράδειγμα, ένα παιδί που επιθυμεί να γράψει τη λέξη “καπέλο” πρέπει πρώτα να αναγνωρίσει τους ξεχωριστούς ήχους στη λέξη: / κ /, / α /, /π/, /ε/, /λ/ και /ο /. Στη συνέχεια, πρέπει να είναι σε θέση να ανακαλέσει τα γράμματα που αντιστοιχούν στους ήχους που έχει ήδη αναγνωρίσει.

Μόλις ένα παιδί αναγνωρίσει τα γράμματα που αντιπροσωπεύουν τους ήχους στη λέξη που επιθυμεί να γράψει, μπορεί να ξεκινήσει τη διαδικασία της γραφής της λέξης. Αυτό το πολύ πρώιμο γράψιμο ονομάζεται “φωνητική γραφή” ή, ίσως πιο εύστοχα, “εφευρετική ορθογραφία”.

Μάθετε περισσότερα για το τι θα αναμένεται από το παιδί σας στο σχολείο

Όταν τα παιδιά αρχίζουν το νηπιαγωγείο, αναμένεται να αρχίσουν να αναγνωρίζουν μεμονωμένους ήχους σε λέξεις, να μετράνε λέξεις σε μια προφορική φράση και να εντοπίζουν έμμεσες λέξεις. Καθώς το παιδί εξελίσσεται μέσω του νηπιαγωγείου, θα του δοθούν εστιασμένες ευκαιρίες για να ακούσει προφορικά λόγια και θα ενθαρρυνθεί να απομονώσει και να προσδιορίσει τους ήχους που ακούει. Μέχρι το τέλος του νηπιαγωγείου, ένα παιδί πρέπει να είναι σε θέση να εντοπίσει κάθε ξεχωριστό ήχο σε προφορικές λέξεις, συμπεριλαμβανομένων των ήχων στην αρχή, στο τέλος και στη μέση των λέξεων. Τα παιδιά ηλικίας νηπιαγωγείου θα πρέπει επίσης να είναι σε θέση να ταιριάζουν με αυτούς τους ήχους με τα σωστά γράμματα, να αρχίζουν να γράφουν με την εφευρετική ορθογραφία και να παίζουν παιχνίδια λέξεων ομοιοκαταληξίας και δημιουργώντας σύνθετες λέξεις.